اين اواخر بيشتر صحبت از اين است که شيشه عمر رايانه‌هاي شخصي در حال شکستن است و به پايان عمر اين ابزارها نزديک مي‌شويم. اين امر بيش از هر چيز به دليل وجود گوشي‌هاي هوشمند و طراحي مدل‌هاي جديدي از تلفن‌هاي همراه است که باعث مي‌شود، افراد احساس بي‌نيازي از رايانه‌ها داشته باشند. با توجه به اين که تمامي زندگيمان ديجيتالي شده است و تمامي داده‌ها به صورت الکترونيکي ذخيره مي‌شوند، با اين حساب در آينده اين حجم وسيع داده‌ها چگونه ذخيره خواهند شد؟. اين سئوال فکر بسياري از کارشناسان فناوري را به خود مشغول کرده است و بسياري از توليد کننده‌ها در فکر توليد ابزارهاي پيچيده و مفيدي هستند که به کاربران براي ذخيره‌سازي داده‌هاي ديجيتالشان کمک کند. مسلما يکي از مهم‌ترين بخش‌هاي رايانه، حافظه آن است. اين که داده‌هاي ما به چه صورت و در کجا ذخيره شوند، يکي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي توليد کنندگان سخت‌افزار و کاربران است. با توجه به اين نکته که رسانه‌هاي ديجيتالي بسيار بيشتر از گذشته در ميان مردم فراگير شده‌اند و تعداد کاربران ابزارهاي ديجيتالي روز به روز در حال افزايش است، حجم اطلاعاتي هم که افراد خواهان ذخيره سازي آن‌ها هستند با سرعتي غيرقابل باور افزايش پيدا خواهد کرد. شايد فناوري‌هاي موجود ذخيره سازي به هيچ عنوان در آينده‌اي بسيار نزديک جواب‌گوي حجم عظيم اطلاعات کاربران نباشند و به همين خاطر محققان به اين فکر افتاده‌اند که راه‌هاي جديدتر و مناسب‌تري را در زمينه ذخيره سازي اطلاعات به کاربران ارائه دهند. در موضوع ويژه اين هفته بايت براي شما از آينده ذخيره داده‌ها و ابزارها و فناوري‌هاي جديدي که در اين رابطه توليد شده‌اند صحبت خواهيم کرد.

در طول بيش از چهل سال ظرفيت هارد ديسک‌ها از 5 مگا بايت به 3 ترابايت رسيده است و به تازگي زمزمه‌هايي در مورد هارد ديسک‌هاي 4 ترابايتي هم مي‌شنويم. البته با توجه به روندي که جهان فناوري‌ها در پيش گرفته است، تا چند سال آينده هم، اين حجم‌ها و ظرفيت‌ها به نظرمان خنده دار مي‌آيند و با ارائه ظرفيت‌هاي جديد ديگر جايي براي فناوري‌هاي فعلي نمي‌ماند. در حال حاضر هارد ديسک‌ها هنوز هم وسايل محبوبي به شمار مي‌آيند. ممکن است اين ابزارها به عنوان يک قطعه درون رايانه شما پنهان باشند يا اين که به عنوان يک ابزار جانبي جلوي چشمتان بوده و هميشه به کارتان آيند. در هر صورت داشتن هارد و ظرفيت کافي براي ذخيره سازي داده‌ها هميشه باعث مي‌شود که کاربران خيالي آسوده براي حجم وسيع اطلاعاتشان داشته باشند. با اين وجود روز به روز به تعداد کاربراني که اطلاعاتشان را به فضاهاي اينترنتي مبتني بر سيستم‌هاي کلود مانند Drop Box و Sugar Sync منتقل مي‌کنند، افزوده مي‌شود. هاردهاي اوليه توسط شرکت IBM توليد مي‌شدند که شايد بتوان گفت اندازه آن‌ها به بزرگي يک يخچال بود. حال تصور کنيد که چگونه امکان دارد که ابزاري که در زماني به اين بزرگي بوده است با گذشت زمان به قدري کوچک شود که به آساني در جيب شما جا شود. حضور شرکت‌هايي مانند Seagate Technology و NCR در عرصه توليد کنندگان هارد ديسک باعث شد که اين صنعت با سرعت بسيار بالايي پله‌هاي پيشرفت را طي کند و اين امکان به وجود آيد که در حين کوچک شدن اندازه ظاهري هارد ديسک‌ها، ظرفيت ذخيره سازي آن‌ها بسيار بيشتر شود. بسياري از کارشناسان شرکت IBM را اولين توليد کننده هارد مي‌شناسند و هميشه انتظار دارند که جديدترين فناوري‌هاي ارائه شده در راستاي افزايش ظرفيت مربوط به هارد ديسک‌ها از جانب اين شرکت معرفي شده باشد. جالب است که بدانيد اين شرکت تجهيزات بسيار جديدي را براي ذخيره سازي حجمي تا حدود 300 ترابايت ارائه کرده است و اين در حالي است که شما مي‌توانيد گنجايش هارد ديسک‌هاي رايانه‌هاي شخصي خود را نيز به ظرفيتي در حد چند ترابايت برسانيد. مدير اين شرکت اعلام کرده است که در حالي که در گذشته براي ذخيره يک عکس باکيفيت از موناليزا با مشکل روبه‌رو بوديم، در حال حاضر به آساني مي‌توانيم تمامي آثار موزه‌هاي لوور، متروپوليتن و گوگنهايم را در يک هارد ذخيره کرده و حتي فضاي اضافي هم داشته باشيم.

به هر حال هارد ديسک‌ها هر چه قدر هم که در ميان کاربران محبوب باشند ممکن است روزي با فناوري‌هاي جديدتري جايگزين شوند و کاربران ترجيح دهند که به جاي آن‌ها از فناوري‌هاي جديدتر و مطمئن‌تري استفاده کنند طوري که ديگر با محدوديتي با عنوان ظرفيت ذخيره سازي مواجه نباشند. يکي از مطمئن‌ترين فناوري‌هايي که به عقيده کارشناسان روزي مي‌تواند جايگزيني مناسب براي هارد ديسک باشد، سيستم‌هاي مبتني بر پردازش ابري و ذخيره‌سازي روي اينترنت است. هر چه قدر به تعداد کاربراني که از اين سيستم‌ها استفاده مي‌کنند، اضافه شود، ترس توليد کنندگان براي از دور خارج شدن هاردها بيشتر خواهد شد. به هر حال فضاهاي اينترنتي به راحتي مي‌توانند بازار هارد ديسک‌ها را تحت تاثير قرار داده و به خود وابسته کنند. درو گارسيا، مدير شرکت Sugar Sync در اين رابطه اعتقاد دارد که با گذشت زمان و همه گير شدن استفاده از فضاهاي اينترنتي توسط کاربران، هم قيمت‌ها بسيار پايين‌تر از گذشته آمده است و هم سطح آگاهي مصرف کنندگان به نسبت بالاتر رفته است. به اين ترتيب در آينده سيستم‌هاي مبتني بر کلود مي‌توانند به راحتي جايگزين هارد ديسک‌هاي امروزي شوند. البته يک عامل ديگر هم که به تازگي توجه افراد را به خود جلب کرده است و اين قدرت را دارد که بازار هارد ديسک‌ها را تحت شعاع خود قرار دهد، وجود تبلت‌ها است. تبلت‌ها عموما با فلش مموري کار مي‌کنند و تا مدت زماني در حدود 10 ساعت قادر هستند که شارژ باتري خود را نگه دارند. با اين وضعيت مسلما لازم است که سازندگان هارد درايوها خودشان را با اين طيف جديد و وسيع از مصرف کنندگان هماهنگ کنند.

شايد بتوان گفت که تلاش تمامي شرکت‌هاي توليد کننده که در اين زمينه فعاليت دارند اين است که در کنار اين که هاردهاي طراحي شده را از نظر اندازه کوچکتر مي‌کنند، بتوانند که ظرفيت ذخيره سازي آن‌ها را به طريقي افزايش دهند تا به بهترين شکل رضايت کاربران را به خود جلب کنند. اما در اين ميان ظرفيت به نسبت پايين درايوهاي SSD، که بيشتر در وسايل قابل حمل استفاده مي‌شوند، فرصت بسيار مناسبي را براي شرکت‌هاي بزرگي مانند Western Digital فراهم کرده است که فناوري‌هاي نويني را به کاربران معرفي کنند. اين شرکت با توليدات و محصولات جديدش با توجه به پايين بودن ظرفيت هاردهاي SSD مصرف کنندگان را تشويق به خريد هارد ديسک‌هاي فوق العاده حجيم مي‌کند و توجيهي که براي اين کارش دارد اين است که مي‌توان از اين هارد ديسک‌ها به عنوان يک مرکز ذخيره سازي اصلي استفاده کرد و در کنار آن از طريق اپليکيشن‌هاي روي گوشي‌هاي هوشمند يا تبلت‌ها بتوان به آساني به اطلاعات آن‌ها دسترسي پيدا کرد. آقاي متيو بنيون که مديريت اين شرکت را به عهده دارد در اين رابطه مي‌گويد که با توجه به همه گير شدن گوشي‌هاي تلفن همراه هوشمند و تبلت‌ها در ميان کاربران مديران اين شرکت هم تصميم گرفته‌اند که هارد درايو‌ها را به عنوان يک دستگاه مستقل از ديگر ابزارها به منزل يا محل کار کاربران منتقل کنند. کاربران در حال حاضر مي‌توانند که به اين دسته از هارد درايوها که بر اساس فناوري‌هاي جديد طراحي شده‌اند، از طريق WiFi يا شبکه 3G به راحتي اتصال پيدا کنند. در اين صورت هر کاربر يک فضاي ذخيره سازي بزرگ در اختيار خواهد داشت که در عين حال در داخل گوشي يا تبلتش قرار ندارد و کاملا مستقل از آن‌ها است. با اين اوصاف ديگر هيچ بلايي سر اطلاعات شما نخواهد آمد و آن‌ها در امنيت کامل به سر خواهند برد چون هارد درايوتان هميشه در محل امني مانند منزل يا محيط کارتان قرار خواهند داشت.

با اين حال يک سري از توليد کنندگان به اين نتيجه رسيده‌اند که براي جلب رضايت مشتري‌ها فقط به توليد سخت‌افزار متکي نباشند. يکي از شرکت‌هايي که مدت هاست در زمينه توليد سخت‌افزار فعاليت مي‌کند، شرکت Kingston است. اين شرکت در ميان مردم کشور ما بيشتر براي توليد فلش مموري‌هايش شهرت دارد اما زمينه کلي فعاليتش توليد سخت‌افزار و علي الخصوص توليد رسانه‌هاي ذخيره سازي است. اين شرکت به تازگي تصميم گرفته است که در کنار رم‌ها و کارت‌هاي حافظه‌اي که طراحي مي‌کند، يک فروشگاه آنلاين هم براي ابزارهاي USBاش به راه اندازد. در اين فروشگاه آنلاين اپليکيشن‌هاي کاربردي و فايل‌هاي صوتي و تصويري و همچنين بازي‌هاي رايانه‌اي به کاربران ارائه خواهد شد. در واقع شرکت کينگستون مي‌خواهد که از اين طريق ارتباطش با مشتريانش بعد از خريد هم به نحوي ادامه پيدا کند و قطع نشود. داروين چن که مدير عامل اين شرکت است اعتقاد دارد که در گذشته بعد از فروش يک ماژول رم يا کارت حافظه، ارتباط اين شرکت با مشتريانش به طور کلي قطع مي‌شده است و هدف اين شرکت از به راه اندازي روش جديدش اين است که بتواند به صورت مستقيم ارتباطش را با مشتريان حفظ کرده و عکس العمل و نظر آن‌ها را در تمامي موارد به سرعت از خود مشتري بگيرد. البته به طور حتم اين ارتباط براي مشتريان هم مزاياي بسياري خواهد داشت و مسلما اين کار تاثير بسيار مثبتي روي درآمد اين شرکت خواهد داشت و باعث مي‌شود که با توجه به ابزارها و رسانه‌هاي جديدي که براي ذخيره سازي ارائه مي‌شوند، ديرتر جايگاهش را در ميان کاربران از دست بدهد. البته تمام کار و ايده اين شرکت به همين‌جا خلاصه نخواهد شد و در اواخر امسال قرار است که Kingston يک درايو جديد SSD به بازار بفرستد. اين درايو که Mobisx نام دارد با باتري و از طريق WiFi کار خواهد کرد. شايد بتوان گفت که در اصل اين فناوري جديد به اين منظور طراحي شده است که اين قابليت را داشته باشد که بتواند به صورت گروهي از کاربران، مورد استفاده قرار بگيرد. يکي از مهم‌ترين ويژگي‌هايي که به طور حتم باعث محبوب شدن اين درايو خواهد شد اين است که به طور مثال در يک خانواده، لازم نيست که تمامي اعضاي خانواده به صورت جداگانه آن را براي خود خريداري کنند و تنها کافي است که يک دستگاه از آن خريداري شود و توسط تمامي اعضا به راحتي به اشتراک گذاشته شود. به اين صورت اگر کاربري که صاحب اين درايو است يک فايل صوتي يا تصويري جالب داشته باشد به آساني مي‌تواند که آن را در اختيار ديگران هم قرار دهد، در اين حالت هر کاربر به صورت مستقل گوشي تلفن همراه يا تبلت خود را خواهد داشت ولي با استفاده از اين درايو قادر خواهند بود که به تمامي فايل‌هايي که روي اين درايو ذخيره شده‌اند، به صورت واحد و همزمان دسترسي داشته باشند يا اين که هر کاربر به صورت همزمان وارد اين درايو شده و به بخش‌هاي متفاوتي از آن دسترسي داشته باشد بدون اين که محدوديتي در تعداد استفاده کاربران از آن وجود داشته باشد.

اگر کمي به محيط ديجيتالي اطرافمان توجه بيشتري داشته باشيم مي‌بينيم که هر ثانيه‌اي که مي‌گذرد، بيت به بيت اطلاعات ديجيتالي بيشتري هم توليد خواهد شد و ما خودمان اگر کاربري هستيم که از رايانه يا اينترنت يا حتي تلفن‌هاي هوشمند استفاده مي‌کنيم، يکي از مولدان توليد اين اطلاعات هستيم. با اين حال با در نظر گرفتن اين نکته که ثبت و انتشار اطلاعات ديجيتالي روز به روز آسان‌تر مي‌شود، به اين نتيجه خواهيم رسيد که با سرعت بسيار زيادي به حجم داده‌ها و اطلاعات ديجيتالي ما افزوده خواهد شد. اگر به اين موضوع توجهي نداشته باشيم مسلما در آينده‌اي بسيار نزديک با مشکلاتي جدي براي ذخيره کردن و سامان دهي اطلاعاتمان مواجه خواهيم شد. مسلما نقل و انتقال اين همه فايلي که ساختاري صفر و يکي دارند در آينده براي کاربران به معضلي بزرگ تبديل خواهد شد. بد نيست که در ادامه با بعضي از جديدترين فناوري‌هايي که در اين زمينه عرضه شده‌اند آشنايي پيدا کنيد.

با توجه به رشد نمايي اطلاعات و اين موضوع که علاوه بر ذخيره سازي، نقل و انتقال اين داده‌ها هم مشکل خواهد بود، بعضي از شرکت‌هاي بزرگ از چندي قبل به فکر ايجاد فناوري‌هاي جديدي در اين رابطه افتاده‌اند تا در آينده کاربران در اين زمينه مشکلات جدي نداشته باشند. يکي از شرکت‌هاي بزرگي که خيلي وقت است که در زمينه توليد سخت افزار فعاليت مي‌کند، شرکت اينتل است که در ميان کاربران محبوبيت و اعتبار ويژه‌اي دارد. اين شرکت فناوري جديدي را براي انتقال ديتا اختراع کرده است که سرعت انتقال داده‌ها در آن 2 برابر USB3، 20 برابر USB2 و 12 برابر FireWire 800 است. با وجود اين که سروصداهاي بسياري در مورد توليد اين فناوري به پا شده است، اما باز هم هستند افرادي که ايده‌هاي کامل‌تر و پخته‌تري در زمينه طراحي ابزارهاي کامل‌تري دارند که هنوز پياده‌سازي نشده‌اند. سام کروبارت که مدير اين پروژه در شرکت اينتل است، اعتقاد دارد که در وضعيت فعلي، اين ابزار بيشتر به درد کاربراني مي‌خورد که بسيار حرفه‌اي هستند. به طور مثال آن دسته از کاربراني که متخصص هستند و در مقايسه با کاربران متوسط از تجهيزات پيچيده‌تري استفاده مي‌کنند، به طور حتم از اين فناوري هم استقبال ويژه‌اي خواهند کرد. به عبارت ديگر مي‌توان گفت که اين ابزار بيشتر براي کاربراني توليد شده است که در زمينه‌هاي خاصي فعاليت مي-کنند، به عنوان نمونه اگر شما کاربري هستيد که به کار تهيه و توليد فيلم مشغول هستيد، اين سرعت بالاي انتقال داده‌هاي ديجيتال براي شما مزيت بسيار بزرگي به شمار خواهد آمد. اما در حقيقت اکثريت مردم درگير اين گونه از کارها و سرو کله زدن با حجم‌هاي بسيار سنگين اطلاعات نيستند و به اين خاطر افرادي که از اين ابزار استفاده مي‌کنند، قشر خاصي خواهند بود. اگر شما کاربري هستيد که تنها از رايانه‌تان به قصد رفع نيازهاي روزمره‌تان استفاده مي‌کنيد، بسيار بعيد خواهد بود که تصميم بگيريد تا از اين ابزار به دليل سرعت بسيار بالايش استفاده کنيد. با همه اين اوصاف اين ابزار يکي از مهم‌ترين پيشرفت‌هايي است که در اين عرصه به وجود آمده است و مسلما از تکنولوژي مورد استفاده در ساختار آن در ابزارهاي ديگري هم استفاده خواهد شد.

با توجه به فناوري‌هاي جديدي که در مورد ذخيره سازي ديتاها توليد مي‌شود. در وضعيتي که ابزارهاي جديد ذخيره سازي طرفداران بيشتري پيدا مي‌کنند، مي‌توان گفت که بعضي از رسانه‌هاي ديگر به سن پيري خود نزديک مي‌شوند. در زماني ديسک‌هاي نوري براي خود برو بيايي داشتند و حرف اول را در ميان ابزارهاي ذخيره‌سازي مي‌زدند. اما همان‌طور که همه مي‌دانيم در چند سال اخير کاربران در نقاط مختلف جهان به دانلود گرايش بيشتري پيدا کرده‌اند و اين فايل‌هاي دانلود شده در نهايت سر از هارد درايوها در خواهند آورد. اين ابزارها روز به روز ارزان‌تر مي‌شوند و با معرفي فناوري‌هاي جديدتر جايگاه خود را محکم‌تر از گذشته مي‌کنند. شايد خيلي کم اتفاق بيفتد که براي ارائه يک مقاله مهم و انتقال يک سري فايل مهم از ابزارهايي مانند سي‌دي يا دي‌وي‌دي استفاده کنيم. بايد قبول کرد که هر ابزاري طول عمر مشخصي دارد و در حال حاضر ما با وجود فناوري‌هاي جديد ذخيره‌سازي به پايان طول عمر ديسک‌هاي نوري بسيار نزديک شده‌ايم.

اشتهاي کاربران براي استفاده از حافظه‌هاي ذخيره‌سازي با حجم بيشتر، واقعا سيري ناپذير است. در بسياري از فناوري‌هايي که در حال حاضر مورد استفاده کاربران قرار مي‌گيرد، تمامي اطلاعات به صورت خطي ذخيره مي‌شوند و اين شيوه‌هاي ذخيره‌سازي کاملا يک بعدي هستند. البته حافظه‌هايي مانند فلش و ميلي پد، اطلاعات را روي سطحي دوبعدي ذخيره مي‌کنند اما پروژه‌هاي ديگري هم در حال ساخت و طراحي هستند که قادرند داده‌ها را به صورت سه بعدي ذخيره کنند. به گفته آدريان مارس که از محققان اين پروژه مي‌باشد، ذخيره سازي سه بعدي داده‌ها بر مبناي نگارش تصاوير يا هولوگرام‌ها بر مکعبي است که ابعادي به اندازه يک حبه قند دارد. به اين ترتيب در آينده ما مي‌توانيم اطلاعاتي را که حداقل يک ترابايت حجم دارند، را روي جسمي با اندازه يک حبه قند ذخيره کنيم. براي اين منظور از پليمرها و کريستال‌هاي ويژه‌اي استفاده خواهد شد که به نور حساسيت ويژه‌اي دارند و مسلما در آينده باعث برانگيخته شدن حيرت تمامي کاربران خوهد شد.

در ذخيره‌سازي داده‌ها به صورت هولوگرافيک، جريان کاملا فرق دارد و از راه‌هاي متفاوتي براي ضبط داده‌ها استفاده خواهد شد. در اين روش از يک ماده ضخيم حساس به نور استفاده مي‌شود و شايد در آينده با استفاده از اين روش بتوان که با تاباندن ليزر به زاويه‌هاي متفاوت، هزاران عکس را در محل يکساني از فضاي يک حافظه ذخيره کرد. در اين روش ليزر به دو پرتو مجزا تبديل مي‌شود که يکي به عنوان پرتو مرجع و ديگري به عنوان حامل خواهد بود که اطلاعات را طبق الگوهايي که از پيش مشخص شده است، دربر خواهد داشت. اين پروژه در آزمايشگاه بل و توسط تيم تحقيقاتي Lucent Technologies در حال انجام و پيشرفت است.